24/5/09

Αρχαία Ελλάδα

Μιας και η Daizy έθεσε το ερώτημα περί αρχαίας Ελλάδας και απονομής δικαιοσύνης, έκανα μια αναζήτηση στο google.

Η αλήθεια είναι ότι δε μπορεί να βρει κανείς πολλές πληροφορίες. Τα περισσότερα στοιχεία τα αντλούμε από κείμενα αρχαίων οι οποία περιέγραφαν εγκλήματα ή ποινές που είχαν επιβληθεί. Αυτό που διαπιστώνουμε όμως, είναι ότι οι αρχαίοι ήταν ιδιαίτερα αυστηροί και όχι τόσο πολιτισμένοι όσο θεωρούμε εμείς σήμερα ότι ήταν. Τα λαμπρά πνεύματα, όπως οι μεγάλοι φιλόσοφοι μας κάνουν να πιστεύουμε ότι οι περισσότεροι κάτοικοι των πόλεων ήταν εξίσου μορφωμένοι και καλλιεργημένοι. Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο αντιμετώπιζαν διάφορα γεγονότα δείχνει ότι δεν ήταν λιγότερο βάρβαροι από τους βαρβάρους.

Για να μην βγούμε εκτός θέματος, θα παραθέσω όσες πληροφορίες μπόρεσα να βρω:

Στην αρχαία Ελλάδα, τα είδη των ποινών ήταν τρία: εξορία, επιβολή προστίμου, και θανατική ποινή.

Όσον αφορά την εξορία, αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι θεωρούταν η πιο ατιμωτική ποινή, γιατί αυτός που διωχνόταν από την πόλη, δεν είχε πλέον πατρίδα, και ήταν εξόριστος για όλη του τη ζωή.

Σχετικά με τις χρηματικές ποινές, αυτές προσφέρονταν στις οικογένειες των θυμάτων περισσότερο ως οικονομική υποστήριξη, παρά ως τρόπος απολογίας. Αναφέρεται ότι στην περίπτωση της μοιχείας από την σύζυγο προς τον σύζυγο, ο δεύτερος μπορούσε να ζητήσει χρήματα από τον εραστή της γυναίκας του ως αποζημίωση. Βέβαια, μπορούσε ακόμα και να τον σκοτώσει.

Τώρα, αναφορικά με την θανατική ποινή, και αντίθετα απ' ότι πιστεύουμε, επιβαλλόταν αρκετά συχνά.

Γενικά, η θανατική ποινή επιβαλλόταν με στόχο την αποφυγή της προσωπικής απονομής δικαιοσύνης, της εκδίκησης, ή ακόμα και την γέννηση μιας βεντέτας μεταξύ οικογενειών. Μάλιστα, θεωρούταν ως τρόπος καθαρισμού της πόλης, με μια ηθική μάλλον έννοια. Δηλαδή, η πόλη θα εκτελούσε τον εγκληματία για να μπορέσει να εξαγνιστεί το έγκλημα που αυτός είχε τελέσει.

Οι μορφές θανατικής ποινής που ίσχυαν στην αρχαιότητα ήταν οι εξής:

-Αποκεφαλισμός με τσεκούρι

-Λιθοβολισμός (Συχνά λιθοβολούνταν και οι συγγενείς του εγκληματία, πληρώνοντας και οι ίδιοι για ένα έγκλημα που δεν τέλεσαν.)

-Εκτέλεση με κώνειο (Η πιο γνωστή εκτέλεση ήταν φυσικά αυτή του Σωκράτη. Κατά πόσο άξιζε να θανατωθεί ένας άνθρωπος επειδή αμφισβητούσε τις αντιλήψεις της εποχής του; Με τα σημερινά δεδομένα, καθόλου. Με τα δεδομένα της αρχαίας Ελλάδας όμως, αυτή ήταν ύψιστη προσβολή και μπορούσε να διαλύσει τα θεμέλια της πόλης.)

-Σταύρωση (Αντίθετα απ' ότι πιστεύουμε, η σταύρωση ήταν τρόπος τιμωρίας ήδη από τα αρχαία χρόνια. Πολλές πηγές αναφέρουν την εφαρμογή αυτού του μέτρου για την τιμωρία εγκληματιών.)

-Το βασανιστήριο της σκάφευσης (Να το πούμε απλά: Πρόκειται για ένα ανθρώπινο σάντουιτς. Είναι από τις πιο αποτρόπαιες μορφές θανατικής ποινής.)

-Ρίξιμο σε λάκκο (Χρησιμοποιούνταν στη Σπάρτη, όχι μόνο για ενήλικες, αλλά και για παιδιά που γεννιόνταν με δυσμορφίες.)

-Αποτυμπανισμός (Δεν γνωρίζουμε ακριβώς τι είναι, αλλά αναφέρεται σε αρκετές πηγές ως μορφή τιμωρίας.)

Βλέπουμε λοιπόν ότι η θανατική ποινή στην αρχαία Ελλάδα ήταν όχι απλά διαδεδομένη, αλλά και εφαρμοζόταν με πολλούς τρόπους και σε πολλές περιπτώσεις.

Ενάντια στη θανατική ποινή ήταν ο Θουκυδίδης, όπως αναφέρεται. Παρ' όλα αυτά, δεν υπάρχει σχετική βιβλιογραφία.

Daizy, ελπίζω να σου έδωσα κάποιες πληροφορίες! Γενικά, επειδή η θανατική ποινή ήταν κάτι αποδεκτό στην αρχαία Ελλάδα, οι ιστορικοί δεν τη θεωρούσαν αρκετά σημαντική ώστε να την καταγράψουν. Ωστόσο, είναι σημαντικό να δεχτούμε ότι ακόμα και πόλεις που θεωρούνταν ως οι πιο εξέχουσες, έκρυβαν στοιχεία βαρβαρότητας.

Ευτυχώς που σήμερα η κατάσταση είναι πιο ελεγχόμενη και οι αντιλήψεις των ανθρώπων πιο προοδευτικές...στον ανεπτυγμένο κόσμο τουλάχιστον.

8 σχόλια:

Daizy είπε...

Πολύ ενδιαφέρον άρθρο,δεν ήξερα ότι υπήρχαν τόσοι τρόποι εκτέλεσης της θανατικής ποινής.

Όσο για το ζήτημα σχετικά με την αποζημίωση στην οικογένεια των θυμάτων,στο βιβλίο του Arnaldo Biscardi "Αρχαίο Ελληνικό Δίκαιο" Εκδόσεις Παπαδήμα,2004 βρήκα ότι ένας από τους πρώτους τρόπους τιμωρίας των εγκληματιών ήταν η βεντέττα(αντεκδίκηση).Ο φονέας όμως θα μπορούσε να καταβάλλει την ποινή του αποδίδοντας ικανοποίηση στην οικογένεια,οπότε κι εκείνοι πλέον δεν θα δικαιούνταν να κινήσουν εναντίον του τη διαδικασία της βεντέττας.
Μάλιστα,η αντεκδίκηση ήταν απαραίτητη εάν κάποιος ήθελε να διατηρήσει τη φήμη του,ο δράστης θα μπορούσε μόνο να γλιτώσει δίνοντας αποζημίωση in naturam ή σε χρήμα.
Αυτά γίνονταν βέβαια την εποχή που ακόμα δεν είχαν συσταθεί τα δικαστήρια,οπότε η απονομή της διακιοσύνης γινόταν αποκλειστικά σε ιδιωτικό επίπεδο.Και αργότερα όμως,η δικαστική απονομή δικαιοσύνης ήταν ιδιαίτερα βάναυση και αποσκοπούσε κυρίως στην ικανοποίση του λαικού αισθήματος,προσαρμοζόμενη στις διαθέσεις του πλήθους που παρακολουθούσε.

Σ'ευχαριστώ Carina,με κάλυψε πλήρως το άρθρο σου. :)

Little Hope Flags είπε...

Daizy: Η αλήθεια είναι ότι μου έκανε και εμένα εντύπωση πόσοι τρόποι επιβολής της θανατικής ποινής υπήρχαν, και σε πόσες περιπτώσεις αυτή επιβαλόταν. Μιλάμε δηλαδή περισσότερο για μια συνηθισμένη πρακτική παρά για κάτι το μεμονομένο.

Αυτή την πληροφορία δεν την βρήκα, σε ευχαριστώ πολύ! Αλλά όπως είπες και εσύ, τα δεδομένα άλλαξαν πολύ με τη σύσταση δικαστηρίου. Ακόμα, μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι πόλεις ήθελαν να είναι αυστηρές ως προς την καταδίκη των εγκληματιών έτσι ώστε να ξεχωρίσουν για το σύστημα απονομής δικαιοσύνης τους. Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι όλες οι αρχαίες πόλεις βρισκόντουσαν σε ανταγωνισμό...

Σ'ευχαριστώ για την ανάγνωση!

γυάλινο δάκρυ είπε...

Ο αποτυμπανισμός είναι όταν ο κατηγορούμενος ακουμπάει το κεφάλι του στον κορμό ενός δέντρου και ο εκτελεστής του το χτυπάει με ένα τύμπανο μέχρι να πεθάνει. Πραγματικά απάνθρωπο και βάναυσο! Κι ύστερα λένε ότι η Αθήνα είχε δημοκρατικό πολίτευμα..

Little Hope Flags είπε...

γυάλινο δάκρυ: Μπράβο, σε ευχαριστώ πολύ! Κάτι μου έλεγε ότι δεν ακουγόταν και τόσο ευχάριστο..
Πραγματικά μιλάμε για απάνθρωπες μεθόδους εκτέλεσης. Δηλαδή ξέφευγαν από το όριο της απονομής δικαιοσύνης και άγγιζαν την εκδικητικότητα. Φαντάσου δηλαδή να χτυπάς κάποιον στο κεφάλι μέχρι να πεθάνει...αν δεν είναι αυτό ακραίο, τότε τι είναι;

Γι'αυτό λέμε ότι οι αρχαίοι Έλληνες δεν ήταν τόσο αθώοι όσο παρουσιάζονται...

Daizy είπε...

Μα παλαιότερα,στην εποχή πριν τους φιλοσόφους(Σωκράτη,Πλάτωνα,Αριστοτέλη) η ουσία κι ο σκοπός της απονομής δικαιοσύνης ήταν η αντεκδίκηση,ο δράστης να "πληρώσει" γι'αυτό που έκανε..Οι φιλόσοφοι ήταν αυτοί που εισήγαγαν μια πιο ανθρώπινη θεώρηση του κόσμου ,υποστηρίζοντας ότι η η ποινή πρέπει να έχει παιδευτικό χαρακτήρα,να κάνει το δράστη να κατανοεί το λάθος του και να επανορθώνει,όχι να ανταποδίδει το κακό που έκεινος διέπραξε.
Ήταν μια εντελώς διαφορετική θεώρηση της έννοιας της δικαιοσύνης..

Little Hope Flags είπε...

Daizy: Σίγουρα χρειάστηκε πολύ προσπάθεια για να υιοθετηθεί ένα πιο πολιτισμένο σύστημα. Αλλά σίγουρα, ό,τι και να υποστήριζαν οι φιλόσοφοι, ο λαός ήταν αυτός που είχε το τελικό λέγειν πάνω σε κάθε υπόθεση.

Daizy είπε...

Σαφώς...Γι'αυτό και για πολύ καιρό,το σύστημα απονομής δικαιοσύνης παρέμενε αρκετά σκληρό!Εξάλλου,εκείνη την εποχή,δυστυχώς η απήχηση της θεωρίας των φιλοσόφων στην πρακτική εφαρμογή ήταν ακόμα μειωμένη...

Little Hope Flags είπε...

Daizy: Σαφώς! Μιλάμε για κάτι πάρα πολύ ριζοσπαστικό, όχι μόνο για τα αρχαία χρόνια αλλά και για σήμερα. Το ότι εφαρμόστηκαν ως ένα βαθμό οι θεωρίες των φιλοσόφων είναι πραγματικά εντυπωσιακό.

Online χρήστες